Iedereen kan al enkele jaren heel makkelijk en veilig online betalen via iDEAL en via MijnPensioenoverzicht kun je je pensioengegevens bekijken. Dan verwacht je anno 2025 toch ook dat je op één plek inzicht hebt in alle gegevens over je gezondheid? Marc van Dijk, directeur-bestuurder bij Stichting MedMij, en zijn collega’s werken in ieder geval hard aan online veilige en betrouwbare databeschikbaarheid via het MedMij Afsprakenstelsel. Want inzicht en overzicht leiden tot passende en daarmee ook toekomstbestendige zorg.
Wachttijden lopen op, er zijn personeelstekorten en zorgverleners voelen de toenemende werkdruk. Doen we niets, dan dreigt de zorg vast te lopen. Wat kan helpen? Volgens Marc van Dijk zijn dat innovatie en passende zorg, waar databeschikbaarheid voor de burger een essentiële rol in speelt. “Inzage in gezondheidsgegevens in één levensloopdossier leidt tot goed geïnformeerde patiënten, tot actief aan de slag gaan met je gezondheid en op den duur ook tot betere verslaglegging vanuit de zorgaanbieder. We willen allemaal toewerken naar meer efficiëntie en het verlagen van administratieve lasten voor zorgverleners. Als we dat voor elkaar krijgen, levert dit iedereen veel tijd op en gaat de aandacht uit naar daar waar het echt om gaat. Namelijk: goede zorg.”
Drie rollen
MedMij is de Nederlandse standaard voor het veilig en betrouwbaar ontsluiten van gezondheidsgegevens naar de burger. De stichting, die sinds 2018 bestaat, heeft drie rollen: die van van ontwikkelaar, die van kwalificerende partij en die van aanjager. MedMij ontwikkelt gegevensdiensten en functionaliteiten om de persoonlijke gezondheidsomgevingen goed gevuld te krijgen en stimuleert PGO-gebruik. Als kwalificerende partij bepaalt MedMij de spelregels voor veilige en betrouwbare gegevensuitwisseling tussen zorgprofessionals en burgers. IT-partijen die via MedMij willen uitwisselen, moeten aan alle regels voldoen die in het MedMij-Afsprakenstelsel staan. Na kwalificatie krijgen ze het MedMij-label. Die partijen zijn aan de ene kant de leveranciers van gezondheidsapps en websites – zoals PGO’s – en aan de andere kant dienstverleners van de zorgaanbieders (DVA’s genoemd) die ervoor zorgen dat kopieën van medische gegevens bij de burger terechtkomen. Die drie rollen kunnen goed naast elkaar bestaan volgens Van Dijk, maar met enige nuance: “Die kwalificerende ontwikkelaarsrol is een heel logische voor MedMij, maar is een totaal andere dan de aanjager die op de sinaasappelkist staat om te vertellen dat we allemaal een PGO moeten gaan gebruiken. De aanjagersrol pakken we al jaren op met onder andere Patiëntenfederatie Nederland, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het zorgveld, zorgkoepels, patiëntenorganisaties en andere stakeholders. We werken met zijn allen hard aan databeschikbaarheid voor de burger.”
Hoever zijn we in Nederland met de databeschikbaarheid voor de burger?
“Best ver, en tegelijkertijd staan we nog aan het begin. Huisartsen en ziekenhuizen zijn bijna allemaal aangesloten. Je kunt daar al veel soorten gegevens ophalen. Zij vormen de basis: je wilt die eerstelijnszorg natuurlijk ook echt beschikbaar en bereikbaar hebben. Maar we hebben nog veel werk te verrichten. We zijn nu fors aan het inzetten op publieke gezondheid, zoals gegevens uit het Rijksvaccinatieprogramma en bevolkingsonderzoeken via MedMij voor de burger beschikbaar te maken. Maar denk ook aan de apotheken voor informatie over je medicatie en de gegevens bij je tandarts. Er ligt nog zoveel open waar we mee aan de slag willen, kunnen en moeten.”
Critici zeggen dat het traject lang duurt, hoe zie jij dit?
“Het eerlijke verhaal is dat het veel langer duurt dan initieel gehoopt en beloofd. De complexiteit van de hoeveelheid bronnen en de hoeveelheid data is een belangrijke reden hiervoor. Hoe kun je uitwisselen als systemen onderling niet met elkaar kunnen communiceren? Hoe kun je gemakkelijk gegevens ophalen als zorgaanbieders nog niet op de Zorgaanbiederslijst staan of met een andere naam vermeld staan? Hoe kun je gebruiksvriendelijk inloggen als gezondheidsapps geen gebruik mogen maken van BSN? Allemaal punten waar we tot op de dag van vandaag tegenaan lopen. En het punt is – en ja, dat klinkt gezapig – alle samenwerkende partijen moeten deze problemen voelen en oppakken. Alle radertjes van de flipperkast moeten goed staan om te komen tot goede ontsluiting. Alleen dan lukt het. Ik denk echt dat we die radertjes goed gaan krijgen nu het ministerie van VWS de regierol pakt.”
MedMij staat voor kwaliteit en veiligheid. Kun je die bieden als je met dergelijke uitdagingen te maken hebt?
“MedMij is een vertrouwensstelsel dat voor kwaliteit en veiligheid staat. Die veiligheid en die kwaliteit gelden voor verschillende terreinen. Informatie moet kloppen, zorgaanbieders moeten gevonden kunnen worden, mensen moeten op een gebruiksvriendelijke wijze kunnen inloggen en als een zorgaanbieder aangesloten is, moeten gegevens ook echt beschikbaar zijn. Veiligheid, betrouwbaarheid en de kwaliteit hiervan staan vaak wel op gespannen voet met de snelheid om zaken voor elkaar krijgen. Als we aan alle randvoorwaarden voldoen, hebben we succes. We werken er hard aan, maar we kunnen het niet alleen. VWS heeft bijvoorbeeld een grote rol in het regelen van de generieke functies en het meekrijgen van zorgsectoren bij deze grote opdracht.”
Hoe komt het dat we achterlopen met databeschikbaarheid in de Nederlandse zorg? Is het te vrijblijvend?
“Aan die vrijblijvendheid komt zo langzamerhand een einde. In het verleden liet de overheid het aan de markt over, maar pakt nu steeds meer die regierol. VWS stelt wettelijke kaders zoals de Wegiz en ontwikkelt generieke voorzieningen. En dan zijn er nog initiatieven zoals Health RI, het Integraal Zorgakkoord en CumuluZ. CumuluZ bijvoorbeeld is een heel logische samenwerkingspartner die de uitwisseling tussen zorgverleners regelt. Zij pakken die rol op en wij zorgen voor goede ontsluiting naar de burger. Zo vullen we elkaar mooi aan.”
Waar werkt Stichting MedMij momenteel aan?
“Er gebeurt veel op dit moment. We werken in pilotprojecten aan het ontsluiten van gegevens uit de mondzorg, langdurige zorg, publieke zorg, en aan medicatieoverdracht, en beelden in de PGO. Met onze integrale aanpak kunnen we versnellen en zetten we mooie stappen. Daarnaast werken we aan zelfmetingen via de PGO. Zo kan een patiënt bijvoorbeeld zelf taken thuis uitvoeren in opdracht van de arts. Dit klinkt simpel, maar kan grote gevolgen hebben voor de druk op de zorg. Het kan betekenen dat een patiënt in plaats van acht keer per jaar nog maar één keer per jaar naar de praktijk hoeft te komen. Thuis meet je de waarden, die daarna rechtstreeks vanuit de PGO worden gedeeld met de huisarts of de medisch specialist. Het resultaat? Minder fysieke controles, meer regie voor de patiënt, en meer tijd voor de arts om zich te richten op andere zorgtaken en vragen.” Hij vervolgt: “Verder werken we continu aan de doorontwikkeling van het MedMij-Afsprakenstelsel, als een van de pijlers van onze strategie, waarin de drie door VWS gegunde PGO-leveranciers samen met ons gaan samenwerken naar een nog bredere, kwalitatief goede ontsluiting van gegevens. Uiteraard onderschrijven wij als MedMij dat er meer nodig is dan alleen de aanbesteding om tot verbeterde inzage voor burgers te komen. Het zijn puzzelstukken van een grotere puzzel die gelegd moet worden. Andere puzzelstukken omvatten bijvoorbeeld de vertrouwde authenticatiedienst, de generieke functies en het VWS-programma MeerMed om te zorgen voor interoperabiliteit aan de bronkant. Databeschikbaarheid voor de burger is nu eenmaal complex, maar we zijn op de juiste weg.”
Dit interview met Marc van Dijk verscheen in ICT&Health editie 2